Iedereen kent het wel: je laptop is ineens extreem traag. Maar wat als er geen programma’s actief zijn, er geen updates draaien, en je systeem vrij is van virussen of malware? Ondanks alles blijft de laptop traag en bovendien merk je dan ook nog eens dat in taakbeheer de CPU op een veel te lage frequentie draait. Hoe kan dit gebeuren? Is dit CPU throttling?
Wat is CPU throttling?
Voordat we ingaan op de oorzaken en oplossingen, is het belangrijk te begrijpen dat het normaal is dat een laptop CPU op een lagere frequentie draait wanneer deze in rust is. Dit fenomeen heet CPU throttling en is ontworpen om energie te besparen, vooral wanneer je op de batterij werkt. Controleer je de CPU frequentie via taakbeheer terwijl er geen zware programma’s draaien, dan is het normaal dat de frequentie laag is. Dit betekent niet dat je laptop traag is door een te lage CPU-frequentie!
Om een probleem met CPU throttling vast te stellen, moet je zware applicaties opstarten en dan de CPU-frequentie controleren (bijvoorbeeld via CTRL+ALT+DELETE in Taakbeheer). Als de frequentie onder zware belasting niet op zijn maximale capaciteit draait, is er reden tot zorg. Neem mijn laptop als voorbeeld: in rust draait de CPU op 0,90 GHz, maar wanneer ik een game speel, stijgt de frequentie naar 3,2 GHz, zoals verwacht.
Wat als mijn CPU ge-throttled wordt wanneer dat niet zou mogen?
Laten we de verschillende oorzaken onderzoeken waarom een CPU op een te lage frequentie draait, zelfs wanneer deze op maximale snelheid zou moeten werken.
Hoofdoorzaak nr. 1: Thermal throttling
Thermal throttling treedt op wanneer de processor te heet wordt en zichzelf beschermt door de frequentie te verlagen. Dit vermindert de hitteontwikkeling, maar leidt tot een tragere prestaties. Wat als je laptop aan de buitenkant echter niet extreem warm aanvoelt? Zelfs dan kan thermal throttling optreden! Dit gebeurt bijvoorbeeld als de CPU-koeler niet goed vastzit op de processor of als de ventilator niet meer werkt. Als de CPU fan faalt of stopt met draaien, zal de processor snel oververhit raken, ook zonder dat de behuizing extreem warm wordt. Een losgekomen koellichaam komt minder vaak voor, tenzij de laptop beschadigd is, bijvoorbeeld door een val.
Hoe kun je dit controleren? Er zijn diverse programma’s beschikbaar om de temperatuur van je CPU uit te lezen, zoals HWMonitor of Speedfan. In sommige gevallen kun je ook via het BIOS de CPU temperaturen inzien.
Een andere mogelijke oorzaak: de energie-instellingen
Laptops beschikken vaak over energiebesparende modi, die automatisch worden ingeschakeld wanneer de batterij bijna leeg is of de lader niet is aangesloten. In deze modus draait de processor vaak op een lagere frequentie om energie te besparen. Dit merk je meestal niet totdat je zware programma’s draait die extra CPU-kracht vereisen.
Hoe kun je dit controleren? Ga naar de energie-instellingen van je laptop en controleer de geavanceerde energie-instellingen. Hier kun je specifiek de instellingen voor de processor vinden en aanpassen, zodat de CPU op volle kracht blijft draaien, ook wanneer je laptop in een energiebesparende modus staat. Zie de afbeelding hieronder voor een voorbeeld van waar je deze instellingen kunt vinden.
Stuurprogramma’s kunnen soms ook de oorzaak zijn
Energiebeheer in Windows is niet zomaar wat software. Het gebruikt stuurprogramma’s om correct te kunnen functioneren. Als er dus problemen zijn met stuurprogramma’s kan dit gevolgen hebben voor het energiebeheer.
Controleer dus dat alle drivers up to date zijn en dan in het bijzonder de Management Engine drivers (Intel), Platform Security Processor drivers (AMD) en de Chipset Stuurprogramma’s.
Wat te doen als niets werkt?
Als het een recent probleem is kan je natuurlijk altijd systeemherstel gebruiken en Windows terugzetten naar een punt in het verleden. Als dan het probleem nog steeds niet opgelost is, is er een sterk vermoeden dat het een hardware probleem is. Back-uppen en Windows eens opnieuw proberen te installeren kan je natuurlijk altijd nog proberen. Lukt het dan nog steeds niet verwijder je beste tijdelijk alle hardware die je niet nodig hebt om Windows te installeren.
